Hverf er haustgríma

Einhverju sinni síðla hausts bar svo til að sjómaður nokkur

kom með skipi til Reykjavíkur og ætlaði hann að dveljast þar

um sinn. Eigi er þess getið hvað hann hét. Skipið sem hann

kom með varð seint fyrir svo að langt var liðið á kvöld er

það lagðist við hafnarbakkann. Steig maðurinn nú á land með

föggur sínar sem hann hafði í poka eins og sjómönnum er títt.

Ókunnugur var hann í bænum og átti þar ekki vissan næturstað

en einhver hafði ráðlagt honum að leita sér gistingar í

Herkastalanum. Spurði hann til vegar og segir ekki af ferðum

hans fyrr en þangað var komið. Voru þá flestir gengnir til

náða enda komið fram á rauðanótt. Tókst honum þó að koma

boðum til húsráðanda og beiðast gistingar en fékk það svar að

slíks væri enginn kostur því að hvert rúm væri skipað.

Heldur

hann við svo búið út á strætið og hugsar ráð sitt. Fátt manna

var á ferli enda veður dimmt og drungalegt. Hittir hann þó

einhverja að máli þar á götunni og spyrst fyrir um gististaði

í bænum en enginn gat leyst vandræði hans. Reikar hann nú

eftir götunni uns hann nemur staðar við búðarglugga einn.

Eigi hefur hann staðið þar lengi er hann sér dökkklædda

stúlku við næsta glugga. Hugsar hann þá með sér að engu sé

spillt þótt hann hafi tal af stúlkunni ef svo ólíklega mætti

verða að hún gæti vísað honum á gististað. Heldur hann nú í

áttina til stúlkunnar en jafnskjótt leggur hún af stað og fer

undan. Greikkar hann þá sporið en eigi dregur saman með þeim

heldur. Þykir honum þetta kynlegt og hugsar með sér að

stúlkan þurfi ekki að vera hrædd við sig enda skuli þau ekki

skilin að skiptum við svo búið og hraðar nú göngunni sem mest

hann má uns hann hleypur við fót en það kemur fyrir ekki.

Stúlkan er jafnlangt á undan honum sem fyrr. Einhver umferð

var á götunni og þó lítil en ekki gaf maðurinn neinn gaum að

vegfarendum heldur herti gönguna sem mest hann mátti á eftir

stúlkunni.

Þannig þreyttu þau lengi þessa för um dimmar

göturnar og þóttist maðurinn skynja að þau færu langa hríð

eftir breiðu stræti uns þau væru komin utarlega í bæinn. Allt

í einu víkur stúlkan til vinstri handar og snýr inn á

hliðargötu er lá ofan í móti og þóttist maðurinn finna þar

fjöruþef nokkurn. Eigi hafa þau lengi farið götu þessa áður

en stúlkan nemur staðar við hús eitt lítið og hverfur þar

inn. Hvergi var ljós í glugga og dimmt allt umhverfis. Hurð

féll ekki fast að stöfum á eftir stúlkunni og fer maðurinn

inn í húsið.

Niðamyrkur var þar inni og þóttist maðurinn

skynja að hann væri staddur í allstóru herbergi. Eldfæri

hafði hann engin og þreifar nú fyrir sér uns hann finnur bekk

einn allháan. En með því að maðurinn var bæði þreyttur og

móður af göngunni sest hann á bekkinn og bíður átekta.

Steinhljóð var í húsinu. Ræður maðurinn því af að láta fyrir

berast þar sem komið var, leggst fyrir á bekknum og sofnar

skjótt.

Dreymir hann þá að stúlkan, förunautur hans, kemur

þar til hans og er ærið gustmikil. Skiptir það engum togum að

hún ræðst á hann þegar og takast með þeim harðar sviptingar.

Það þykist maðurinn finna að stúlkan reyni jafnan að taka

fyrir kverkar honum og er hún svo áköf að hann má hafa sig

allan við að verjast. Kemur þar að lokum að hún hefur hann

undir og nær á honum kverkataki. Þykist hann aldrei fyrr í

slíka raun komist hafa og neytir ýtrustu orku til þess að

verjast meinvætt þessari. Tekst honum þá með einhverjum hætti

að brjótast á fætur og losa sig.

En í því vaknar hann og

liggur þá á gólfinu ofan á einhverju hrúgaldi, þreifar fyrir

sér og þykist finna að það sé lík. Varð hann þá gripinn

ofsalegri hræðslu, spratt á fætur og var það eitt í hug að

komast sem fyrst á brott. Litla skímu lagði inn um rifu á

hurðinni en ekki aðgætti hann þó frekar hversu umhorfs var í

húsinu heldur þaut á dyr og var þá tekið að birta af degi.

Hleypur hann nú upp götuna uns hann hittir fyrir sér

verkamenn nokkra sem voru á leið til vinnu sinnar. Sáu þeir

þegar hve mjög manninum var brugðið og spurðu hvernig háttað

væri um ferðir hans. Gat hann lítið sagt þeim í samhengi enda

virtist hann blanda saman draumi og veruleika. Þó gat hann

bent þeim á húsið þar sem hann hafði gist. Litu þeir þá hver

á annan og þótti sýnt að maðurinn væri eigi með sjálfum sér.

Varð það því að ráði þeirra að fara með hann ofan á

lögreglustöð. Þegar þangað kom endurtók maðurinn sögu sína

fyrir lögreglumönnum þeim sem á verði voru og þó í nokkru

meira samhengi en fyrr. Lögregluþjónarnir spurðu hann hvort

hann mundi geta rakið leiðina sem hann hefði haldið á eftir

stúlkunni eða fundið húsið þar sem hann hefði átt náttstað.

Hann kvaðst vel mega freista þess og húsið mundi hann að vísu

finna.

Fór nú lögregluþjónn með honum og héldu þeir fyrst að

Hótel Ísland. Skammt þaðan þóttist hann þekkja búðargluggann

sem hann hefði staðið við þá er hann sá stúlkuna. Síðan rakti

hann leið þeirra um Austurstræti og Lækjartorg, inn

Hverfisgötu allt að Frakkastíg. Þar sveigði hann niður

stíginn og létti eigi fyrr en hann kom að líkhúsi Franska

spítalans. Þar kvaðst hann hafa dvalist um nóttina. En er

hann ætlaði að fara inn í húsið var hurðin harðlæst og þótti

honum það næsta kynlegt.

Lögregluþjónninn hafði lykil sem

gekk að skránni eða fékk hann á sjúkrahúsinu. Síðan opnaði

hann húsið. En þegar inn var komið sáu þeir að konulík lá á

gólfinu við hliðina á líkbörunum en við endann á þeim lá poki

sjómannsins með föggum hans í.

(Pálmi Hannesson: Mannraunir. -- Eftir sögn Brynjólfs Bjarnasonar, fyrrv. ráðherra.)

Netútgáfan - júní 1997