Folk Tale

Lu Scavu

AuthorGiuseppe Pitrè
Book TitleFiabe novelle e racconti popolari siciliani
Publication Date1870
LanguageSicilian
OriginItaly

'Na vota cc'era un cavuciliddaru, chi avia tri figghi fimmini. Chistu, mischinu, jennu a cavuliceddi, 'un avia pututu truvari mancu un filu d'erva, tantu ca 'na jurnata cci dissi a sò figghia Rusidda: — «Cci vô' vèniri cu mia a cogghiri cavuliceddi, ca forsi cu tia nni trovu quarcunu?» — «Sissignura, ca cci vegnu!»

Essennu nna la campagna, 'un pòttiru truvari nudda truffidda. Ora a un certu puntu Rusidda s'addunò di 'na bella funcia, e si misi pi tiralla. Ma fu 'mpussibili, pirchì era tanta radicata, ca cci fu bisognu di chiamari a sò patri. Tira, tira: ddoppu di aviri studiatu tuttidui un'ura, la funcia si nni veni, e cci cumpari un Scavu. — «E chi stati facennu ccà, tuttidui?» cci dici lu Scavu. — «E chi! havi un'ura chi travagghiamu pi scippari sta funcia, e 'un cci avemu pututu arrinèsciri.» — «E tu (cci dici lu Scavu a lu patri) mi la vô' lassari a sta bedda figghia chi hai? ca tò figghia ccà cu mia addiventa 'na Riggina? Io ccà sutta haju un beddu palazzu ch'è 'na musía.» Lu poviru patri cci dici: — «A mia! idda l'havi a vidiri. Tu, figghia mia, cci vôi arristari cu stu signuri?» — «Sissignura.»

Lu Scavu cci detti a lu patri 'na vurza di dinari, e si cci licinziau. Rusidda cci dissi: — «Vassia mi saluta a li me' soru.» — «Comu! cci dissi allura lu Scavu a Rusidda, dunca tu àutri soru hai? e quantu nn'hai?» — «Dui,» cci arrispunniu Rusidda. — «Dunca, cci dissi lu Scavu a lu patri, faciti vèniri ogni tantu sti suruzzi a stu pirtusu pri vìdiri a Rusidda.»

Lu cavuliciddaru si nni turnò a la casa, e cci cuntò pani pani, vinu vinu a sò mugghieri.

Rusidda, coma spiríu cu lu Scavu, s'attruvò 'nta un palazzu suttirraniu, unni cc'eranu càmmari di munita di oru, d'argentu, e di brillanti. Lu Scavu cci dissi: — «Vidi chi ti dicu: si tu si' fidili cu mia, e fai zoccu ti dicu io, sti ricchizzi su' tutti toi.» — «Io fazzu tuttu chiddu chi vôi;» cci arrispunni Rusidda.

Manciàru, vippiru, e ddoppu tri jorna, lu Scavu, cci dissi: — «Ora io partu, e mancu un misi, e ti lassu sta manu di carni viva; tu ti l'hai a manciari mentri mancu io; e s' 'un lu fai, guai pi tia!»

Idda mischina! si pigghia dda manu e cci prummetti di manciarisilla. Lu Scavu partiu.

Rusidda, ddoppu la partenza, accuminzò a taliari dda manu, e si misi a sfrinziari dicennu: «Figghioli! e comu mi l'haju a manciari sta manu di carni viva!» E. chi fa? pigghia la manu, la pista fina fina 'nta un murtàru e la jetta 'nta lu cumuni.

S'arritira lu Scavu. — «Rusidda, ti la manciasti la manu?» — «Sì ca mi la manciai!» Si vôta lu Scavu e dici: — «Manu, manuzza mia, unni si'? — «'Nta lu cumuni,» arrispunni la manu. — «Ah! dunca tu (dici iddu a Rusidda) 'un ti la manciasti la manu?! Te'!» E cci scippa 'nta un fiat la testa, e la jetta 'nta 'na cammara a munzeddu cull'àutri.

Ddoppu tempu, lu patri era chi cugghieva cavuliceddi. Cci accumpàri lu Scavu e cci dici: — «Vostra figghia stà cu tanta di saluti, è 'nta un palazzu d'oru e d'argentu, ma vurria quarchi soru sua pri stari 'n cumpagnia.» — «Sissignura, ca dumani cci portu a mè figghia Catarina.» — «Tiniti ccà,» cci dici lu Scavu; e cci proj 'na vurza di dinari.

Lu patri turnò a la casa, cci cuntò lu tuttu a sò mugghieri, cci detti nutizia di Rusidda, e si pigghiò a Catarina, e fici la stissa fattetta.

Ddoppu ca idda juncíu 'n campagna, e calò 'nta lu pirtusu 'ncantatu, lu Scavu cci detti la manu ripitènnucci la stissa canzuna. Catarina, puviredda, nun sappi chi fari, e cci appizzò lu còriu comu a so soru.

Lu cavuliciddaru turnò a lu stissu lucali, e lu Scavu ch'era peju di lu dimoniu tantaturi, cci dissi ca Rusidda e Catarina avissinu vulutu cu iddi all'àutra suruzza, ca si chiamava 'Ntonia. — «Sissignura!» cci arrispunni lu patri; e lu 'nnumani cci purtò a 'Ntonia. Ma jamu ca 'Ntonia era di li setti mìlia signati. Comu lu Scavu, a lu solitu, cci dissi la cosa di la manu, e avía a pàrtiri, idda accuminciò a machiniari comu s'avía a libbirari di stu gran 'mpiricuddu. E chi fa?! pigghia la manu, la pista 'nta un murtaru, e si la metti pi catapràsima supra lu stomacu. Veni lu Scavu: — «Unn' è la manu?» — «'Nta lu stomacu.» Lu Scavu va a vidi 'nta lu cumuni, e nun la trova. Allura si pirsuadi ca 'Ntonia la manu si la manciò, e iddu allura cci misi a gràpiri lu sò cori e tutti li soi sigreti. Cci duna li chiavi di tutti li cammari, e cci fa avvidiri tisori e ricchizzi 'n quantitati, ca eranu 'na maravigghia.

Truvannusi sula e grapennu grapennu, 'Ntonia trasi nta 'na cammara; e chi vidi?! vidi jittati 'n terra tanti catàvari frischi frischi di Rignanti, di 'Mperaturi, di Riuzzi, di Riggineddi, e di àutri pirsuni; a cui cci mancava la testa, a cui li pedi, a cui li vrazza.

Chistu è nenti. 'Nta l'àutri pirsuni 'Ntonia a cui vidi? a Rusidda e a Catarina cu li testi scippati. — «Ah! suruzzi mei, comu vi pirdivi!» — Ddà 'n terra cc'era un pignateddu cu 'na certa cosa dintra. 'Ntonia pigghia lu punzeddu, l'abbagna 'nta dda cosa, e l'unta supra lu coddu di Catarina. Catarina arriveni, e s'abbrazza a 'Ntonia: 'Ntonia fa la stissa cosa cu Rusidda, e arriveni Rusidda; ddocu, strinciuti e vasati, ch'era 'na vera tinnirizza a vidilli. 'Ntonia si pigghia di curaggiu; e unu appressu all'autri fa arrivìsciri a tutti li morti. Sti morti avìanu persu la vita pi manu di lu Scavu, comu li dui figghi di lu cavuliciddaru; e la maravigghia è ca nun passavanu mai, ma arristavanu sempri comu s'avissiru mortu allura.

Nun si pò diri nè cuntari lu fistinu chi cci fu quannu arrivisceru tutti. Cu' s'abbrazzava a 'Ntonia ddi ccà, e cui si l'abbrazzava di ddà; unu si la valeva pigghiari pi figghia, n'àutru pri matri, n'àutru pi mugghieri; n'àutru cci vuleva dari lu regnu. Ma 'nta mentri, lu tempu passava, e tutti s'accurdaru ca 'Ntonia avia a essiri la mugghieri di lu Riuzzu di Purtugallu; comu di fatti fu.

Lassamu a chisti e pigghiamu lu Scavu, ca quannu s'arritirò dintra e vitti tutti li cammari aperti, e li morti arrivisciuti, e li dinari ca quasi 'un cci nn'eranu cchiui, arristau comu un 'ntamatu. Vulía fari, ma chi avía a fari? cà nun cc'era cchiù rimèddiu... All'urtimu iddu era un magàru, e spirimintò stu 'ngannu. Si fa chiùjri 'nta 'na bella scaffarrata, e si fa purtari 'n Portugallu. Chiddu chi purtava sta scaffarrata la porta sutta lu Palazzu riali, e abbannía: Chi bellu scavu! Cu' lu voli accattari!

Giustu giustu affaccia lu Riuzzu e la Rigginedda. Lu Riuzzu dici: — «'Ntonia, lu vulemu accattari stu beddu scavu!» 'Ntonia, comu lu cori cci avissi parratu, nun cci dici nè sì nè no. Lu Riuzzu l'accattò, e lu fici purtari dintra pi galantaria.

Veni la notti: lu Scavu era chiusu cu la chiavi di dintra, e comu si vitti 'nta la cammara di la Rigginedda, grapi pi nèsciri e fàricci la magaria. 'Ntonia, ch'era menza appinnicata, grida: — «Olà, olà!» Currinu li 'cammareri e nun vidinu a nuddu. Stà n'àutru pizzuddu, e lu scrùsciu si senti arreri: — «Olà, olà!» Ma li cammareri nun vidinu a nuddu, pirchì lu Scavu nun s'arriminava e paría 'na statua. A la terza vota, 'Ntonia s'adduna di tutti li musioni di lu Scavu, e comu grida olà! olà! lu fa attapanciari pi li manu e pi li pedi, e lu fa mettiri 'nta 'na gàggia di ferru. Allura mannaru la nutizia pi tutti li Rignanti; li Rignanti curreru tutti 'n Portugallu pri fàricci sivìzii a stu Scavu e scuttàrisi la vència di chiddu ch'avíanu patutu pi stu sciliratu cani. E tanti cci nni ficiru, e tanti cci nni dissiru ca lu Scavu nni muríu. Allura si fici 'na gran festa.

Iddi arristaru filici e cuntenti

E nui semu ccà e nni stricamu li denti.

Palermo.


Text viewBook