Folk Tale

Li setti latri

AuthorGiuseppe Pitrè
Book TitleFiabe novelle e racconti popolari siciliani
Publication Date1870
LanguageSicilian
OriginItaly

Si cunta e s'arriccunta stu billissimu cuntu.

'Na vota cc'era 'na mamma cu setti figli fimmini; sti figli filavanu. Cc'eranu setti latri e capitaru a sta casa e tuppiàru: — «Mamma granni, mamma granni!» — «Cu' è dduocu?» — «Nuàtri sièmu.» E cci apríu. Comu trasièru: — «Ora nuàtri viniemu pi 'na picciotta.» — «E pirchì la vuliti?» — «Pirchì li nostri mogli nun hannu 'na picciuttedda e nn'hannu bisuognu:» — «Tresa, dici la matri, cci vô' jiri tu, a la matri?» — «Sissignura!» Hannu pigliatu li latri un sacchiteddu di dinari e cci l'hannu datu a la matri; e si pigliaru la picciuttedda.

Comu si nni jeru, la pigliaru e la purtaru 'nta 'na casina. La sira hannu manciatu, e cci hannu datu tutti li chiavi a Tresa; ma chidda di 'na cammara nun cci la dièttiru. La matina comu agghiurnau, Tresa si susíu e s'arrisittò li cammari, manciau, e misi a firriari la casina. Firriannu, trova la chiavi di la cammara chiusa. Dici 'ntra idda: — «Oh! ora vogliu vidiri chi cc'è ccà intra.» Grapi e ristau menza dintra e menza fora, e muríu. Hannu vinutu li latri e l'hannu chiamatu, ma idda nu rispunneva. Aprièru, l'hannu truvatu morta. Dici un latru: — «Centu, e centu e unu! arrièri a la vecchia âmu a essiri, a la mamma granni.» Hannu partutu, e hannu jutu nni la mamma granni, la matri di Tresa. — «Oh! figliuzzi, arriéri vinistivu?» — «Cu vostra figlia 'un cci putiemu cummattiri, ca voli all'àutra soru sua.» — «Peppa, cci dici la matri a la secunna, cci vô' jiri tu, ca va' a vidi a tò soru?» — «'Nca cci vaju, mamma.» Piglianu li latri, e cci dunanu un sacchiteddu di dinari: — «Ccà, pigliàti, ca vostra figlia vi manna stu cumplimientu.» Si pigliaru a Peppa, e si la purtuàru a la casina. Comu idda arrivau, 'un cci dissi a li latri nè «unni è mè soru» nè nienti; piglia e si piglia li chiavi: e la chiavi di la cammara nun cc'era. Lu 'nnumani iddi nèscinu, e cci dicinu a la picciotta: — «Peppa, tu vidi ca oggi vuliemu manciari carni a stufatu»; e si nni niscièru. Comu si nni jeru, idda si misi a firriari li cammari, e truvau la chiavi. Dici: — «Ahn! ccà ora trovu a mè soru, e cci dugnu a manciari. Apri, e resta menza dintra e menza fora, morta. Vennu li latri e si misiru a chiamari; dici unu: — «'Un chiamari, ca chidda certu ristà' morta, ca vulia circari a sò soru.» Acchianaru, e la vittiru morta; la pigliaru, e la jittaru nni la cammara cull'àutri morti. Hannu partutu e si nn'hannu jutu nni la mamma granni» — «Oh! dici la mamma, e li me' figli?» — «Oh! li vostri figli su' tanti! La cosa è ca nun cci putemu cummattiri, cà vuonnu all'àutri soru. Arrispunni la vecchia: — «A tia, Lurita, cci vò' jiri tu?» — «'Nca cci vaju.» Hannu pigliatu li latri e cci hannu datu 'na pocu di dinari a la vecchia: — «Vegna ccà, li vostri figli v'hannu mannatu sti dinari pi cumplimientu.» Hannu pigliatu e s'hannu purtatu a Lurita a la casina. Cci cunsignaru li chiavi e idda muríu comu all'àutri; e accussì una appressu all'àutra, li latri si li carrïaru a tutti setti: a Tresa, Peppa, Lurita, Rusidda, Cicca, Ancila e Salvatura, ch'era la cchiù nica di tutti, ma era attrivita granni. Comu Salvatura arrivau, circau di li so' soru: — «Ih! quantu cosi chi vô' sapiri! cci dicinu li latri: mancia e vivi, e di li to' soru 'un ti nni 'ncaricari.» — «Ihn! 'nca 'na vota ca nu mi lu vuliti diri, chi nn'haju a fari! (dici Salvatura). 'Un ni parramu cchiù.»

La matina agghiurnau e firriau li cammari, trova la chiavi, e apri la cammara unni cc'eranu li so' soru. Comu apri, senti un lamientu: Muoru! Gesu! ca era un figliu di Re, ca li latri l'avianu arrubbatu e lu jittaru 'mmenzu tanti muorti. — «Ti precettu, cci dici Salvatura, pi Diu e pi li Santi! Chi cosa si'?» — «Io sugnu lu figliu di lu Re di Spagna; ca li latri m'arrubbàru, e mi jittaru ccà intra.» — «Tu mi pigli pi muglièri ca io ti nièsciu di ccà intra?» — «Macari Diu! ca arrivannu a Palazzu riali, la curuna di mè matri l'hai misa tu.»

'Nca lu niscíu di ddà intra, lu ficca intra un vagnu, e poi dintra un saccu, e cci dissi: — «Statti ccà, ca stasira vidièmu comu t'haju a nèsciri di ccà intra.» Vinniru li latri: — «Salvatura!» — «Viègnu! Viègnu!» — «Ah! chista nun cci trasíu 'nta la cammara; (dicinu li latri tutti cuntenti) chista cci assisti cu nuàtri.» Comu trasièru, idda cci cunzau la tavula, e li fici manciari. A menzu manciari idda cci dissi: — «Ora picciuotti, oggi attruvai 'na chiavi, e vitti tanti pignateddi nni sta cammara; chi si fa cu sti pignateddi?» Arrispunni unu: — «Quantu cosi chi vôi sapiri!» ma puru, li latri l'hannu pigliatu, e l'hannu purtatu a vìdiri ca cu li pignateddi untavanu li firiti, e li morti arrivinièvanu. Lu 'nnumani partièru e cci dissiru: — «Salvatura, vidi ca nuàtri partièmu e mancamu setti jorna; tu nun ha' ad apriri a nuddu, mancu si fussi tò matri.» E partieru.

Comu iddi si nni jeru, Salvatura trasi 'nta la cammara, e cci dici a lu figliu di lu Re: — «Ddha! nun ti mòviri di ccà, ca io vaju a viju jusu si cc'è un sceccu, si cc'è cuttuni, socchi cc'è; e nni nni jemu.» Ha jutu jusu e ha truvatu lu panàru, la visazza, la vardedda, lu cuttuni e lu sceccu. Acchianà' supra: — «Ddha! jamunìnni, cà tutti cosi su' priparati.» Jinchiju la visazza di cuttuni, e 'nficcà' lu Riuzzu 'mmenzu lu cuttuni 'nta la visazza. Ha pigliatu lu sciccareddu, cci jittau supra la visazza; idda si vistíu pizzàru, cu lu panaru a lu vrazzu e 'na virga, e si misi a cacciari lu sceccu Ha fatta 'na pocu di via luntanu; e scuntrau, spavientu! a li latri. Li latri comu arrivanu, idda dici: — «Accà! setti figli haju, e nu li pozzi manténiri....» — «Fèrmati dduocu!» cci dicinu li latri. — «Ah! pi l'Armuzzi decullati, ca haju setti figli e nu' li pozzu mantèniri.» — «Aspetta!» Tira un latru la spata e detti a la visazza, e niscíu tantu cuttuni. Arrispunni unu di li latri: — «E làssalu jiri, ca cuttuni nn'hai 'na casa.» 'Nqua comu iddi la lassàru, idda sicutò a caminari dannu a lu sceccu di luongu. Arristava n'autru latru ch'era nn'arreri, l'ultimu. Si vôta chistu: — «Aspetta aspetta.» Si vôta Salvatura adaciu: — «Eh! Riuzzu, semu morti!...» — «Aspetta,» dici lu latru; e vosi vidiri la visazza. Vitti lu cuttuni e la lassà' jiri. Idda caccià', e agghicau 'nta dda cità di Spagna. — Comu è ca 'nta li purtuni cci su' li scarpara, cci dissi Salvatura a lu scarparu di lu purtuni di lu Re: — «Dicìticci a la Riggina si voli accattari cuttuni!» Arrispunni la vecchia di lu scarparu: — «E ch'havi a'ccattari, la Riggina, ca persi lu beddu figliu, e nun havi testa di cuttuni.» — «E allura dicìticci a la Riggina ca io cci purtavi a sò figliu.» — «Macari Diu! ca la Riggina duna un premiu!» — «Talè (dici lu scarparu) stu pizzarieddu ca porta lu figliu di lu Re!....» Comu acchiana, cci porta la nutizia; scarricanu la visazza e sbrugliaru a lu figliu di lu Re. Comu iddu niscíu di la visazza, dissi: — «Ah! matri mia, chistu 'un è pizzàru, ca èni donna; perciò mi l'hêju a spusari io, cà idda m'ha liberatu di 'mmenzu li muorti e li latri.»

Lassamu ad idda, e pigliamu a li latri.

Comu ficiru li setti jorna, jeru a tuppiari 'nti la casina, e nuddu cci arrispunnia. «Salvatura, Salvatura!» Quali Salvatura e Salvatura! — «Va! (dici unu) ca la canzuna è cantata; picciotti, chiddu pizzàru chi scuntramu 'nta la strata, era idda cu lu figliu di lu Re.» — «Gora gora gora, dici lu capo, l'âmu a jiri a'mmazzari.» Partièru: arrivaru a Spagna e spijaru a la vicchiaredda di la 'ntrata; e la vicchiaredda cci dissi: — «Vinni lu figliu di lu Re, cu 'na pizzaredda bedda bedda; ca gora cci misiru 'n testa la curuna di Riggina.» — «V'abbasta l'anima a vui, cci dicinu li latri, purtàricci stu pizzinieddu sutta lu chiumazzu di lu Riuzzu? E vi damu stu cumplimientu.» La vecchia pi lu cumplimientu acchiana, e cci misi la pulisicchia sutta lu cuscinu. Comu a idda la vitti sula, scinníu jusu e cci lu iju a diri a li latri. Acchiananu li latri e cci dicinu: — «Ah! signura Rigginotta, siti addivintata Riggina?! — A vui, mamma granni, va priparati 'na quadàra d'uogliu; e ficcàti luci, cà gora cu la signura Rigginotta nni parramu. — Signura Rigginotta, ora v'aviti a spugliari. — Vui, mamma granni, vuddi la quadàra?» — «Vuddi!» dici la mogli di lu scarparu. La Rigginotta tira a sò maritu, cadi la pulisina, e sò maritu si sdruvigliau, e cu sò maritu si sdruvigliaru tutti. Vulistivu vidiri a li latri! cu' s'allavancava di ccà, cui s'allavancava di ddà, murièru tutti. Dduoppu chistu, la Rigginotta scinníu cu lu zitu: e vannu nni la cucina; cc'era la vecchia chi vuddía l'uogliu. Lu Re cci dissi: — «E cu st'ogliu ch'âti a fari?» Idda nu lu canuscíu e cci dissi: — «'Nqua! cci avièmu a ficcari a la Rigginotta.» Pigliaru a la vecchia, e la jittaru ddà intra 'nta l'uogliu. Si nn'acchianaru; e si spusaru, a quattru botti.

Iddi arristaru maritu e muglieri,

E nuàtri comu tanti cannileri.

Vallelunga.


Text viewBook