Folk Tale

Rosamarina

AuthorGiuseppe Pitrè
Book TitleFiabe novelle e racconti popolari siciliani
Publication Date1870
ATU407
LanguageSicilian
OriginItaly

'Na vota cc'era un Re e 'na Riggina, ch' 'un avianu figghi. 'Na jurnata la Riggina scinni 'nta la sò fiuretta e vidi un pedi di rosamarina ch'avia tanti figghiulina. Dici: — «Talià'! idda ch'è rosamarina havi li figghiulina, e io ca sugnu Riggina, 'un haju nuddu figghiu!»

Ddoppu jorna nesci e nesci gràvita. 'Nta lu cuntu prestu s'arriva: a li novi misi parturisci e fa un pedi di rosamarina; e sta rosamarina l'abbivirava cu lu latti, e 'nta 'na grasta la minteva sempri supra la tavula.

Succedi ca cala un niputi sò, figghiu di lu Re di Spagna; vitti sta grasta cu stu pedi di rosamarina: — «Maistà, dici, chi è sta rosamarina?» La zia cci cunta lu trattatu: — «Haju parturutu; haju fattu stu pedi di rosamarina, e l'abbiviru cu lu latti quattru voti lu jornu.» Lu picciottu dissi 'nta iddu: «Io cci l'hê pigghiari sta rosamarina....» Pripara 'na bella grasta 'nta lu sò bastimentu, s'accatta 'na crapa pi lu latti, pigghia dda rosamarina e spirisci. Quattru voti lu jornu abbivirava sta rosamarina. Arrivannu a la sò cità, si fici chiantari 'nta la sò fiuretta stu pedi di rosamarina.

Stu Re di Spagna avia tri soru, e iddu s'allianava di sunari lu friscalettu. 'Na jurnata mentri sunava si vidi cumpàriri na dunzella. Iddu cci dici: — «D'unni viniti?» — «Io sugnu 'nta lu pedi di la rosamarina». Vulistivu vidiri a lu Re! 'un niscíu cchiù: finia l'affari di lu Regnu, e scinnía 'nta la fiuretta, sunava lu friscalettu, e idda niscía, e s'allianava a discurriri cu idda.

A lu Re 'nta lu megghiu cci veni 'ntimata 'na guerra, e cci dici a la dunzella: — «Senti, Rosamarina mia, quannu io tornu di la guerra, sonu tri voti lu friscalettu, e allura tu veni». Si chiama a lu giardineri e cci dici ca vulia abbiviratu stu pedi di rosamarina quattru voti lu jornu cu lu latti; ca si a l'aggirata la truvava mùscia, cci facia dicapitari la testa. Lassò lu friscalettu 'nta la sò cammara, addumannò licenzia a li so' soru, e partíu.

Li soru, curiusi, dici: — «Mè frati chi fa cu stu friscalettu?» Pigghia la granni e lu sona; pigghia la mizzana e lu sona; veni la nica e lu sona puru. A li tri voti cumparisci la dunzella. Li soru: — «Ah! pi chistu nun cci spirciava cchiù di nesciri a mè frati, e stava jittatu 'nta sta fiuretta!» L'hannu affirratu, e ddocu cci nni dettiru ca la ficiru stari cchiù modda ca dura. Chidda mischina si susi e si nni torna a la rosamarina, e spiríu. Veni lu giardineri, e trova la rosamarina ammusciuta: — «Ah! mischina mia, e si veni lu Re chi nni fa di mia!» Addimannò licenzia a la mugghieri: — «Io mi nni vaju; abbivira tu la rosamarina ogni mumentu.» E si nni scappau.

Metti a caminari pi li campagni; cci scurò la prima siritina 'nt'ôn voscu. Vidi un arvulu; si nn'acchiana 'nta st'arvulu p' 'un essiri manciatu di quarchi armali firoci. A menzannotti veni un Mammu-drau e 'na Mamma-dràa, e si jettanu sutta dd'arvulu: e ddocu ciatatini ca facianu scantari. — «Chi cc'è di novu?» cci spija la Mamma-dràa a lu Mammu-drau. — «E chi cci havi ad essiri! Chi vô' sapiri?» — «Nenti hai di cuntàrimi?» — «Haju 'na cosa di cuntàriti: cc'è lu poviru giardinèri di lu Re c'un piriculu di vita.» — «E pirchì? — «Tu nun sai ca lu Re iju a pigghiari la Rosamarina nni sò ziu, e 'nta dda rosamarina cc'è 'ncantata 'na dunzella? Lu Re la iju a chiantari 'nta lu sò fiuretta, e l'abbivirava quattru voti lu jornu cu lu latti, e friscannu cu lu friscalettu, la dunzella niscía di la rosamarina. Tuttu chistu lu sai. Ora lu Re si nn'appi a jiri a la guerra; cci cunsignò a lu giardineri stu pedi di rosamarina, e partíu lassannu lu friscalettu 'nta la sò cammara. Vinniru li soru, sunaru; quannu la dunzella niscíu di la rosamarina, la lassaru cchiù morta ca viva a forza di vastunati. E la rosamarina addivintò muscia, e lu giardineri pi lu scantu di lu Re scappò.»

— «Ma nuddu rimèddiu cc'è pi sta cosa?» —— «Cci saría lu rimèddiu; ma nun ti lu vogghiu diri, pirchì li macchi hannu occhi, e li mura hannu oricchi.» — «E bonu! chi cc'è! Cu' nni senti ccà?» — «'Nca senti: Lu sangu di li me' vini e lu grassu di lu tò cozzu si vugghi 'nta 'na pignatedda. Ddoppu vugghiutu si unta tuttu lu pedi di la rosamarina. Accussì la dunzella nesci di la rosamarina, e si nni va nni lu giardineri.» — «Ah! dissi allura lu giardineri, Sorti, ajutami!» Comu lu Mammu-drau e la Mamma-dràa s'addurmisceru, scinni di l'arvulu, pigghia 'na varra, cafudda, e l'ammazza; cci pigghia lu sangu a iddu, lu grassu a idda, curri a la casa, li vugghi, e poi metti a untari tuttu lu pedi di rosamarina. Comu lu unta, nesci la dunzella, e la rosamarina siccau. Iddu, prontu, la pigghia 'mmrazza, e si la porta a la casa. La curca, e cu vrodu e midicamenti la misi a risturari. Quann'era tanticchia migghiulidda, veni lu Re di (da) la guerra. Veni lu Re e va a la fiuretta, sona lu friscalettu: avía vogghia di friscari! 'ncugna nna la rosamarina, e la trova sicca.

Poviru giardineri 'un cci vinía àlicu di diricci nenti a lu Re, pirchì Rosamarina era ancora malatedda. Lu Re furminava: — «O tu mi dici chi nn'è di Rosamarina, o io ti fazzu dicapitari la testa!» — «Maistà, cci dici lu giardineri, vinissi a la mè casa, ca cci fazzu vidiri 'na cosa buona.» — «E io chi cci hê vèniri a fari a la tò casa, gran birbanti? Io vogghiu a Rosamarina!» — «Ma Sò Maistà veni, e poi di mia nni fa zoccu nni voli.» Lu Re 'n vidennu accussì, scinníu. Comu trasi nni la casa di lu giardineri e vidi a idda curcata, cu li larmi all'occhi cci dici: — «E comu fu sta cosa?» Rispunni la dunzella: — «Li to' soru m'hannu firutu; poviru giardineri, vidennu ca io stava pirennu, mi untò un certu 'nguentu, e io arrivinni»

Cunsiddirati lu Re quali òddiu cci misi a li so' soru! Cunsiddirati qual'amuri cci pigghiò a stu giardineri, iddu ca cci avia datu la vita a la Rosamarina!

Quannu idda si ristabiliu, lu Re cci dissi ca iddu la vulia pi mugghieri. Scrivi a sò ziu, a lu Re, e cci dici ca già lu pedi di rosamarina avia addivintatu 'na giuvina bedda a vidìri e bedda a guardari; si iddu vulía vèniri cu la Riggina a lu matrimoniu, ca già s'avia fattu l'appuntamentu, e iddu si l'avia a 'nguaggiari. Partíu lu 'mmasciaturi; comu lu Re appi sta 'mmasciata, cunsiddirati la cuntintizza pinsannu ch'avia asciatu 'na figghia.

Si misiru 'n viaggia lu Re e la Riggina; arrivannu a lu postu: bbuhm! bbuhm! — «Cu' veni?» — «Veni lu Rignanti». Comu lu Re e la Riggina vittiru la figghia, si l'abbrazzaru e si la vasaru. La figghia fici l'arricanuscenza di lu patri e la matri; e si fici lu matrimoniu, e cci fu un gran fistinu pi tutta la Spagna.

Iddi arristaru filici e cuntenti,

Nuàtri ccà nni munnamu li denti.

Palermo.


Text viewBook