Folk Tale

La Munachedda

AuthorGiuseppe Pitrè
Book TitleFiabe novelle e racconti popolari siciliani
Publication Date1870
ATU563
LanguageSicilian
OriginItaly

Cc'era 'na vota un patri e 'na matri, chi avianu 'na figghia. Lu patri si nni iju a travagghiari, e lassau dittu a la mugghieri: — «Quannu è lesta la minestra, tu mi la manni cu la picciridda.» La matri ad ura di menzijornu cucíu la minestra, e cci la mannau cu la picciridda. La matri cci detti 'na pocu di canigghia a la picciridda pri siminalla nni lu violu e chista 'nsignàricci la via. La canigghia (ddoppu chi cci purtau la minestra a lu patri) cu lu ventu si nni iju. Pircui a lu turnari nun la potti 'nzirtari cchiù la via! La picciridda, poi ca scurau, si misi a chianciri, e diri: — «Comu fazzu? ora scura, e arrestu luntana di mè patri e di mè matri!» — Comu chiancía a vuci forti, cci 'ncuntrau 'na munachedda, la quali la 'ntisi, e la dumannau pi quali motivu chiancía. Idda cci dissi lu fattu, e poi la munachedda cci prumisi di fàricci anzirtari la via. Cci detti 'na sarvietta dicennu: — «Chista ti sirvirà a li toi bisogni, e si vôi a mangiari, cci lu dici, ca idda ti duna 'nsoccu vôi!» La picciridda tutta allegra comu la Pasqua, si nni iju cuntenti e senza paura di sgarrari la via! Poi fici la prova caminannu, e cci misi a dumannari pasta, carni, pani, e la sarvietta cci dava tuttu.

Ora s'havi a premettiri ca la munachedda cci fici la privinzioni di 'un ni diri nenti a sò patri e a sò matri, di sta sarvietta, e tinirla sempri ammucciata. Arrivannu la picciridda nni la sò casa, lu primu pinseri chi appi fu chiddu di diri a sò matri la bedda virtù di la sarvietta: la stinnicchiaru, e comu vinni lu frati, misiru a cumannari la sarvietta, la quali, ubbidienti, cci niscíu tutti cosi. Mangiaru, e la sarvaru.

Lu frati di lu patri, chi li sapía scarsi morti, una jurnata dissi a la mugghieri: — «Comu va ca nni mè frati mangianu boni ed hannu dinari senza fini?» Mossu di la curiusità lu frati cci iju.

Si havi a premettiri ca lu frati, ca era riccu, nun cci sulía jiri nni la casa di l'àutru frati; ma siccomu poi vitti ca nun avia bisognu d'iddu, si mossi a jirici, dicennu: — «D'unni ti vinniru sti dinari? Dimmillu, ca iu nn'haju bisognu di dinari!» — «Comu? (rispusi lu frati). Vui aviti bisognu di dinari? Pri finu a quannu iu era scarsu, vui nun vinèvavu mai timennu chi iu vi cutturiava, ed ora ca grazii a Diu nun haju bisognu, ora vi affuddati, e pritinniti di mia? Chissu nun pò essiri propria,» rispusi arreri. Lu frati 'ncuttu, nun si nni jia propria si prima nun sintía lu fattu, e cunchiusi cu farisi dari la sarvietta, e jirisinni. Lu frati chi prima pussidia la sarvietta, nun l'avennula cchiù, nun putia mangiari. L'àutru frati avaru, facennula di pulitu, nun cci la ristituiu cchiù, e pri la prima vota mangiau francu. Chiamava la sarvietta e idda cci dava 'nsoccu vulía.

A la secunna vota la sarvietta nun cci detti nenti. 'Na nuttata cumparíu la monaca nni la casa di lu frati scarsu, e lu rimpruvirau, dicennu:— «Già la sarvietta la dasti, ad onta di la mia dispusizioni; ed ora ristasti senza putiri mangiari. Lu patri di famigghia allura a sta vista si misi a chianciri, e cci dissi a la munachedda: — «Iu non putia cummattiri cu mè frati, cà tuttu lu jornu l'avia ccà, e pri nun lu sèntiri — ca mi dicia esseri dijunu —, cci la detti. Ora vi pregu, di dariminni 'n'autra, mentricchì nun pozzu mangiari, e la mè famigghia mi stà murennu di fami.» La munachedda, mossa di (da) pietà, cci detti un fazzulettu, dicennu: — «Senti: chistu t'havi a sèrviri pri mangiari tu sulu e li toi: nun fari pirò chi la duni o ti la fai scippari? Io allura nun ti nni dugnu cchiù mai!» Lu patri di famigghia cci prumisi di nun dàlla cchiù a nuddu. A lu menzijornu stinnicchiau supra la tavula lu fazzulettu, e chistu cci dava nsoccu vulia. La cugnata e lu frati si misiru accura, e dicevanu tra d'iddi: — «Belli cosi apparicchianu! voli diri ca ficiru n'àutru 'mbrogghiu. Ora, vaju, e va a viju.» Iju lu frati avaru, e iju a vitti la facenna; poi cci dissi:— «Frati miu, iu sugnu dijunu e nun haju d'unni pigghiari: dimmillu tu comu haju a fari; e comu tu facisti.» Lu frati nun cci lu vulia diri; ma poi vidennu la 'ncuttizza, nun potti reggiri cchiù e cci detti lu fazzulettu. Comu cci lu detti, ristau dijunu iddu propria, e la famigghia, e dicia: — «Quannu hannu iddi, iu non haju a diri nenti; quannu haju iu, non mi pozzu mangiari un muzzicuni cuntenti. Sia fatta la vuluntà di Diu!». Iddu prigava chi cci cumparissi arreri la munachedda a la notti pri quantu iddu putía dumannari qualchi cosa. La munachedda cci cumparíu arreri e cci dissi: — «La facisti la prisa? ora ca cci dasti tutti dui cosi, nun ti vogghiu vidiri cchiù.» — «Pi carità, nun mi abbannunati, cà iu nun lu fazzu cchiù!» — «Senti allura, cci dissi allura la munachedda: iu la sarvietta e lu fazzulettu l'haju ccà, e ti li dugnu arreri; ma t'hai a pigghiari stu vastuni pri sèrviti nni l'accurrenza di tò frati quannu iddu veni a vuliri li cosi chi ti dunanu pani. Tu cumanni subbitu a lu vastuni, ed iddu ti fa vidiri comu duna lignati a iddu e a tia ca duni li cosi. Vôi vidiri la prova? — Furría vastuni!...» e lu vastuni si misi a lignïari a tutti. Tutti chianceru, e promisiru di nun lu fari cchiù mai.

Favula ditta e favula scritta,

Diciti la vostra, ca la mia è ditta.

Polizzi-Generosa.


Text viewBook