Folk Tale

Lu surciteddu cu la cuda fitusa

AuthorGiuseppe Pitrè
Book TitleFiabe novelle e racconti popolari siciliani
Publication Date1870
ATU425
LanguageSicilian
OriginItaly

Si riccunta ca 'na vota cc'era un Re, e stu Re avia 'na figghia, bedda, bedda ca nun si pò diri. A sta figghia cci vinianu tanti belli matrimonii di Rignanti, 'Mperaturi; ma sò patri 'un la vuleva dari a nuddu, pirchì ogni notti sintia 'na vuci chi cci dicia: — «'Un maritari a tò figghia!» Sta povira picciotta si taliava a lu specchiu, e dicia: — «E comu! io sugnu accussì bedda, e 'un mi pozzu maritari!» e 'un si putia dari paci. 'Na jurnata mentri tutti eranu a tavula cci dissi la figghia a lu Re: — «Patri mio, ora com'è sta cosa, ca io accussì bedda 'un m'hê putiri maritari? Io cci lu dicu chiaru, ca mi vogghiu maritari!» — «Figghia mia, — cci arrispusi lu patri, — io chi pozzu ubbrigari li genti a maritariti?» — «Nenti, patri mio, io cci dugnu du' jorna di tempu; e si 'nta sti du' jorna 'un mi trova un partitu, io m'ammazzu.» — «Quann'è chissu, cci dici lu Re, senti ch'ha' a fari: oggi ti vesti cu li megghiu vesti chi hai: lu primu chi passa e ti talìa, ti lu pigghi pi maritu.» La figghia accussì fici: mentri ca era affacciata, passa e passa un surciteddu cu 'na cuda longa longa e tutta fitusa. Comu passa stu surciteddu si misi a taliàlla. La figghia di lu Re vidènnusi taliata trasi dintra gridannu e chiancennu: — «Patri mio, 'un sapi nenti! ora ora passò un surci e mi misi a taliari. Chi forsi m'hê pigghiari a chistu?» — «Sì, figghia mia. Io chi t'avia dittu? lu primu chi passava ti l'avivi a pigghiari.» Idda a diri no, lu patri a diri sì, vinni lu 'nnumani. Lu Re scrivi a tutti li Principi e Ngranni di Curti e li 'mmita ôn gran pranzu, ca sò figghia s'avia a maritari. Vennu tutti li 'mmitati, e s'assettanu a tavula. 'Nta lu megghiu si senti tuppuliari la porta, e cu' era? lu surciteddu cu la cuda fitusa. Va un cammareri e va a grapi. Comu vidi ddu surci: — «Chi vôi tu?» cci dici. — «Dicìticci a lu Re ca vinni lu surciteddu chi s'havi a pigghiari a la Rigginedda.» Li cammareri ridennu e truzziànnulu cci lu vannu a diri a lu Re. Lu Re urdinau di fallu tràsiri. Comu trasiu, curri curri e si va a'ssetta allatu di la Rigginedda.

Povira picciotta comu si lu vitti allatu s'arrassau, ca lu schifiava, ma lu surciteddu comu si lu cuntu 'un fussi lu suo, si cci 'ncugnau. Lu Re cuntau tuttu lu fattu a li 'mmitati; e li 'mmitati ridennu dissiru:— «Giustu! giustu! lu surciteddu havi ad essiri lu maritu di la Rigginedda.»

Lu 'nnumani cc'era 'n'àutra gran tavula; 'nta lu megghiu, tùppiti lu surciteddu: e si va a'ssetta allatu di la Rigginedda.

Li 'mmitati misiru a ridiri tutti sutta lu nasu; lu surciteddu si nn'addunau; si chiama a lu Re a quattr'occhi e cci dici d'avvertiri a tutti li pirsuni ch'eranu a tavula cca nuddu avia a ridiri, masinnò finía a fetu.

Lu surciteddu era curtu, e assittatu supra la seggia 'un putía manciari, e pi manciari s'avia a'ssittari 'mmenzu la tavula, e nuddu avia a parrari.

'Nta stu 'mmitu cc'era 'na signura veru spiciusa. Vinni lu primu piattu, e lu surci accuminzò a firriari tutti li piatta: e la signura suffríu e nun dissi nenti. Veni lu secunnu; la stissa cosa; a lu terzu piattu, sferra contra lu surci, e cci nni dici 'na letta. Lu surci vidènnusi strapazzatu di sta sorti di manera, 'nfuria, e accumenza a satari facci facci; e mentri succidía stu parapigghia, spirisci tavula, 'mmitati, palazzu e tutti; e s'attruvaru cui ccà, cui ddà, 'nta 'na chianura.

Lassamu a chisti e pigghiamu a la Rigginedda. Vidènnusi sula 'nta dda chianura accuminzò a chianciri e a diri: — «Ah! surciteddu mio, a chi nun ti vuleva, a chi t'addisíu!» E sempri ripitennu la stissa cosa. Mentri camina a Diu e la vintura 'ncontra un rimitu. Stu rimitu cci dumanna: — «Chi va' facennu ccà, bona giuvina, sula 'mmenzu st'armali? Sta' accura, ca si ti 'ncontra quarchi Mamma-dràa o quarchi liuni, povira tu!» Idda allura rispusi: — «Nenti, 'un vogghiu sapiri nenti. Io hê truvari lu surciteddu miu: prima nni lu mannava, ora l'addisíu.... Ah! surciteddu miu, e unni si'?» Lu rimitu cci dissi: — «Sai chi ti dicu? aggiratìnni, pirchì masinnò cci appizzi la vita.» — «E io chi nn'hê fari? o moru o campu, io lu surciteddu haju a truvari.»

— «Ah! figghia mia! nn'ha' a fari caminu pi truvallu. Sai ch'ha' fari? camina avanti, ca trovi un rimitu cchiù vecchiu di mia, e chistu ti sapirrà diri unn' ha' a jiri.» Idda allura si licinziau, e passò avanti sempri ripitennu la solita canzuna: — «Ah surciteddu mio, unni si'?» Mentri caminava cci affaccia un vicchiazzu cu 'na varva bianca, longa, longa sina a li pedi; idda si scantau, e iddu cci dissi: — «Nun ti scantari ca io sugnu carni vattiata comu a tia.» — «Unni vai?» — «Io vaju circannu lu surciteddu cu la cuda fitusa.» Cci dissi lu rimitu:— «Senti ch'ha' a fari: fa' un pirtusu quantu si' grossa tu, sutta terra, poi ti cci 'nfili, e zoccu ti succedi poi l'ha' a vìdiri tu.» Idda mischina 'un avennu comu fari ddu pirtusu, pensa di livàrisi lu firrettu, e si metti a scavari. Scava, scava, finíu ca fici un bellu pirtusu; si cci 'nfila e 'un si vitti cchiù. Comu si 'nfila, vidi un gran suttirraniu. — «A la sorti e la vintura!» dissi idda comu si vitti a lu scuru: e si misi a caminari. Tanti filìnii chi cci vinianu 'nta la facci! Idda era tanta bedda, addivintau un niuru-fumu; una si nni livava e centu cci nni vinianu. Ddoppu aviri caminatu 'na jurnata di cuntìnuu senti un scrùsciu d'acqua. 'Ncugna, e vidi comu 'na gèbbia china d'acqua. Idda vulia pruvari si putia passari, ma la gèbbia era funnata; e idda si misi a chianciri e a ripetiri: — «Ah surciteddu mio! Ah quantu t'addisiu!» Jiri avanti non poteva! turnari, mancu, ca lu pirtusu s'avia chiusu arreri: e chiancía e chiancía. 'Nta stu mentri si vidi spuntari 'na pocu di cannola d'acqua di supra. «E com'hê fari? S' 'un haju murutu sina a st'ura, ora sì ca moru!» E comu dici accussì quantu senti 'na vuci chi cci dici: — «E chi vôi cu stu pícchiu? m'ha' stunatu. Jèttati nna ssa gèbbia, e zoccu arrinesci si cunta.» Idda 'un putennu fari àutru, si jittau, e comu fu 'mmenzu l'acqua si vitti 'nta un gran palazzu, veru maravigghiusu. Trasi 'nta la prima cammara e la trova tutta 'cristallata; trasi 'nta la secunna, e la trova tutta avvillutata; trasi 'nta la terza, tutta d'oru e zicchini cu divani e ninfi ca 'un si nn'hannu vistu mai. Caminannu caminannu si lu scurdau d'unni avia trasutu, e si spirdiu: tantu era granni ddu palazzu. A lu pirutu pirutu, dici: — «Ah! surciteddu mio, e com'hê fari!» Senti 'na vuci: — «Cumanna cumanna!» — «Cumannu, ca vogghiu manciari!» E ddocu si vidi davanti 'na bella tavula cunzata, e un gran piattu di pasta e 'na poco di pitaggi, ca facianu veniri lu pitittu a cu' nun n'avia. Povira picciotta si jittau a manciari comu un'allampata. Ma la cosa curiusa era ca idda 'un vidia a nuddu e li piatta javanu e vinianu senza purtalli nuddu. Ddoppu di chistu si truvau dintra 'na carrozza 'nta un jardinu, e vidia tanti belli cosi, e 'un putia capiri sti cosi d'unni vinianu. La sira truvau un bellu lettu e si curcau. A menzannotti senti scrùsciu, e vidi un surciteddu chi cci vinia vicinu lu lettu. Idda mischina si scantau, e trimava comu 'na fogghia, cà nun sapia cu' era, e s'arriccumannava a lu Signuri dicennu Vimmarii e Patrinnostri.

Lu 'nnumani 'un vidi a nuddu. «Figghioli, chi cosi curiusi stanotti!» dissi 'nta idda stissa, e tirò avanti. La notti appressu, mentri durmia 'ntisi arreri scrùsciu. Chi è, chi nun è? 'un sì potti sapiri. La terza sira a menzannotti 'n puntu cci affaccia lu surci: pi-ti-pi-tì pi-ti-pi-tì e cci java abballannu.— «Ah! Bedda Matri arreri la battaria! Ma 'nsumma cu' siti chi faciti sta battaria?» — «Cu' semu? Adduma lu lumi, e lu vidi cu' semu.» Idda mischina scinníu, addumò la cannila, e vidi, e chi vidi? un beddu giuvini. — «Io sugnu lu surciteddu cu la cuda fitusa, ca pi magaria di li fati avia addivintatu surciteddu; e cci vulia ca 'na picciotta s'avia a 'nnamurari di mia, e avia a pàtiri li guai ch' ha' patutu tu, pi livarimi la magaria. Ora ca tu ha' vinutu sina ccà, senza schifiarimi, ora io vosi addivintari cristianu». Figuràmunni la cuntintizza d'idda. Si nn'hannu nisciutu di ddu suttirraniu, e subbitu s'hannu 'nguaggiatu e spusatu.

Iddi arristaru filici e cuntenti

Nui semu ccà e nni stricamu li denti.

Palermo.


Text viewBook