Folk Tale

Soya di Sun Alê ku Sun Jingantxi

Translations / Adaptations

Text titleLanguageAuthorPublication Date
Historia Do rei e do gigantePortuguese_0
Histoire du roi et du géantFrenchProf. Jérôme Tangu Kwenzi-Mikala2003
Book TitleRevista Cultural, n.º 1
Publication Date0
LanguageSãotomense
OriginSão Tomé e Príncipe

Ũa Sun Alê tava sen segu ni nglentu ke, yo di anu. Dôtôlô di tudu mundu na pô kula sun wê fa. Sun Alê se tê ũa plinxesa ni dôzê andali, ni nglentu ke di vlidu. Kuma wê se na sa di yogo fa, sun manda sama ũa jingantxi ni ôbô di tela se. Jingantxi se tê ũa awa dê ku ka to ũa gota plô anu pa ê pô kula sun wê.

Ku ũa gota di awa tan, jingantxi kula Sun Alê wê, sun pasa ka bê maxi klalu wo.

Gôstô ku Sun Alê fika ku ê, Sun Alê plêmêtê jingantxi ũa ke djêlu. Ê fla: nô ô.

Sun d’e ũa kwatu palaxu, ê na kuji fa. Soku sun punt’e kê kwa ê mêsê. Ê fada sun kuma ê mêsê plinxeza se sun ku sa ke di vlidu.

Sun Alê pensa...pensa....sun pensa...pensa. Sun fada jingantxi pa ê gwada sun.

Sun tê tlêxi mina-ome. Ũa ka ta mo Santamalu, ũa ka ta mo Sandalupi, otlo ka vivê ni ũa xitu mo Tlaxa. Kuma kada ngê ka ta xitu dê, sun na tê ngê di piji konsê fa. Jingantxi gwada, gwada, tê leva, bê dê. Dja di tlaxi ê bila bi.

Plufya na plufya, plufya na plufya, kuma fala di Alê na tê nega fa, Jingantxi toma plinxeza mêtê pê saku, mala boka, vu...

Inen nda, inen nda... Ola plinxeza bê kuma ê sa kwaji nganha ke di manu dê Me Po, ni Santamalu, ê bili mon ka kanta:

Manu Me Po ê Manu Me Po Sun se ku ba kula Pepe non wê Nala palaxu di Alê Pepe da sun ũa ke xa djêlu

A da sun ũa kwatu palaxu Antawo sun na mêsê fa Sela plinxeza ku sa ala ke vlidu

Jingantxi kuji: mina, kwa bô ska kanta?

Mina bila kanta: ami ska kanta pa solo po fia, pa non nganha ke...

Me Po têndê kanta, fada mwala dê kuma ê ska xê xtlada punda ê têndê ũa vozu mo di vozu mana dê ku sa palaxu ni ke di vlidu.

Mwala dê fad’e: - Nadaxi. Ê pôdja sa inen vivenxa dê so ska sama. Kuma ê sa inen ome se ku ka têndê kwa mwala ka fla, ê na xê fa.

Jingantxi ku mina vala Santamalu. Ola plinxeza bê kuma ê sa kwaji nganha ke di manu dê, Me Poson, ni Sandalupi, ê bila kanta fada manu dê kwa ku da ku ê.

Me Poson têndê kanta, sama mwala dê, fad’e kuma ê ska xê stlada punda ê têndê ũa vozu mo di vozu di mana dê ku sa palaxu ni ke vlidu. Mwala dê fad’e:

- Nadaxi. Ê pôdja sa inen vivenxa dê so ska sama. Kuma Me Poson sa inen ome xi ku ka têndê kwa mwala ka fla, ê na xê fa.

Inen nda, inen nda, ola ku plinxeza bê kuma inen sa kwaji nganha Tlaxa, kamya manu dê Kilambu ka ta nê, ê bila kanta fada manu dê kwa ku da ku ê.

Kilambu me na têndê fa. Mwala dê so têndê vozu, sam’e, fad’e kuma ê têndê ũa vozu fe mo mana dê. Kilambu xê stlada. Ê bê Jingantxi ku mana dê ni saku, klagadu ni kabesa ka be.

- Sumu ê, anji sumu ska be ku ximentxi solo se ê?

Kilambu punta Jingantxi:

- Um! Um! Um! ...

Jingantxi zeme.

- N ska be dai punda oze n tê nha buka, n tê fôgô zunta, n tê tasu luji, punda n tê fesa nglandji.

- Nô ô!, Kilambu fada Jingantxi. - Sumu, bamu ke ba kôndê solo pikina antê ê ka fia. - Bô tê kume ku n ga kume, Jingantxi punta mosu. - N tê, sumu. - Bo tê ke ku n ga pô ta n’ê dumini? - N tê, sumu. - Bo tê awa ku n ga pô bêbê? - N tê sumu. - Anton, bamu non.

Kilambu be ku Sun Jingantxi antê ke. Ê manda mwala dê ba buka nha. E saya tasu se maxi nglandji ku ê tê pê lwa. Ê zunta fôgô, pê tasu fôgô, ê fe kume, pa ê da jingantxi kume bega xa n’ê modu di nda maxi.

Nôtxi kubli, jingantxi fada Kilambu kuma ê ka dumini. Kilambu d’e ũa kwatu pa ê dumini. So jingantxi fad’e: - Ola bô ka bê mu ku wê betu blalala, ku santope, ku jita, swaswa, lagatlisa, tudu mina mina bisu ka ska xê mu ni wê, soku n sa sono. Ola bô ka bê mu ku wê fisadu sa n sa wê betu. Male têndê an?

- Yôxi, sumu, Kilambu kuji.

Jingantxi ba kama toma plinxeza fe mufada. Kilambu tembeten sa ai ka vija ola ku sono ka toma jingantxi.

Ola ê bê tudu inen bisu se ska xê jingantxi ni wê, so ê manda mwala dê toma ũa saku maxi nglandji ku ê tê. Ê ba ubwa, ê txila ũa boji maxi nglandji ku ê tê mêtê pê nglentu saku, mala boka, fe jêtu lanta jingantxi kabesa, txila mana dê pê son, toma saku se di boji pê kabesa di jingantxi. Zawo manda mwala dê ku mana dê txila tudu kwa ni ke ba pê lonji, fika Alê me gwada.

Ê toma gazolina wanga pê ke ntêlu, peta fôgô, kôlê bê dê. Ola ku ke pega fôgô kema Sun Jingantxi, sun salu, palaxu di Sun Alê jinga.

Ola ku Sun Alê têndê txilu, sun diskunfya ya ê ka pô sa jingantxi ku môlê. Sun fla ê pôdja sa mosu sun Kilambu so mat’e.

Kilambu toma mwala dê ku mana dê, be antê palaxu di pepe dê Sun Alê, twa. Ola ku ê xiga, ê konta tudu kwa ku vala, mo ku ê fe ku ê mata jingantxi, ku ôtlô-ôtlô kwa. Sun Alê bana kabesa, manda sama tudu mosu sa ala pa inen bi fe ũa senson ku ê. Ola inen bi, sun punt’inen xi inen na têndê ola ku jingantxi tava ka be ku mana dinen fa. Inen fla inen têndê, maji inen na xê fa punda mwala dinen fla kuma kwa sa vivenxa dinen, soku sam’inen.

Sun bila punta Kilambu ni wê dinen. Ê fada sun kuma mwala dê so têndê, sam’e, manda ku ê xê stlada ku ê bê jingantxi ka be ku mana dê.

Sun Alê bila boka fad’inen sun se dôsu: - Me Poson, bô ka ba tela ku tê awa, na tê kume fa. Ke mu sa venenu da bô.

Sun bila wê da Kilambu, sun fad’e: - Bô ka ta ai ni ũa kwatu palaxu ku mwala bô, vivê fala vonte Dêsu.


Text view