Folk Tale

L'acqua e lu sali

AuthorGiuseppe Pitrè
Book TitleFiabe novelle e racconti popolari siciliani
Publication Date1870
LanguageSicilian
OriginItaly

S'arricunta, e s'arricunta un billissimu cuntu a lor signuri.

'Na vota cc'era un Re, cu tri figli fimmini. Sti tri figli fimmini 'na jurnata essennu a tavula, lu patri cci dissi: — «Ora va, vidiemu cu' mi voli beni di vuàtri tri.» Si vôta la granni: — «Papà, io lu vogliu beni quantu l'occhi mia.» Arrispunni la minzana: — «Papà, io lu vogliu beni quantu lu mà cori.» — Arrispunni la nicaredda: — «Io lu vogliu beni quantu l'acqua e lu sali.» Lu Re si 'ntisi affisu: — «A mia comu l'acqua e sali m'havi? Prestu, chiamati a li manigordi: ca prestu l'hê fari ammazzari!» Hannu vinutu li manigordi, e s'hannu pigliatu la picciotta. Li soru piatusi cci dettiru una cagnuledda a li manigordi, e cci dissiru: — «Comu arrivati 'nta lu voscu, ammazzati la cagnuledda, curpiati la cammisa, ma a ma soru, 'un l'aviti a 'mmazzari; la lassati 'nta 'na grutta.»

Comu li manigordi arrivaru 'nta lu voscu, ammazzaru la cani; la cammisa ficiru còrpura còrpura e a idda lassaru 'nta 'na grutta. Cci scipparu la lingua a la cagnòla, e si nni jeru nni lu Re. Comu arrivaru nni lu Re: — Riali Maistà, ccà cc'è la cammisa e la lingua.» E sò Maistà cci ha datu un premiu.

Lassamu stari ad iddi, e pigliamu a la picciotta. Passau un omu sarvaggiu; e idda cci cuntau la sò mala furtuna. Lu sarvaggiu cci dissi: — «Cci vô' vèniri cu mia?» — «'Nca chi fazzu io ccà? cci viegnu.» Si piglià' la truscitedda, e si nni jeru. Comu arrivaru nna la stanza di iddu, iddu cci cunsignà' tutta la casa, li mobbili, e cci dissi: — «Ccà cc'è tuttu chiddu chi vôi; ora tu ha' a prïari a lu Signuri chi ti dassi 'na sorti d'ajutu, e 'un t'appaurari a nenti.» Manciaru; iddu si nni iju pi la caccia, ca era un omu sarvaggiu, e idda ristò dintra.

La matina s'arzau e si fici li capiddi; comu si lavà', e jetta l'acqua, nni lu finistruni di Sò Maistà cc'era un gallinacciu, e stu gallinacciu cci cantau:

— «Ammàtula t'allisci e fa' cannola: L'omu sarvaggiu ti voli manciari.»

Chidda comu sintì' accussì si misi a ciànciri; vinni l'omu sarvaggiu, e cci dissi: — «Chi hà'?» — «Chi haju? E chi vogghiu aviri? mi làvai la facci, e comu jittai l'acqua, ddocu un gallinacciu mi dissi:

— «Ammàtula t'allisci e fa' cannola, L'omu sarvaggiu ti voli manciari.»

Arrispunni l'omu sarvaggiu: — «Ah! babba babba! Si ti lu dici arreri, tu cci ha' diri:

— «Gallinacciu, gallinacciu, Di li to' pinni nn'hê fari chiumazzu, Di li to' carni nn'hê fari un vuccuni; Hê essi' mugghieri di lu tò patruni.»

Comu lu 'nnumani idda cci dici accussì, lu gallinacciu si scuòtula e jetta tutti li pinni. Lu figliu di lu Re, comu affacciau e vidi lu gallinacciu nudu nudu, nn'appi 'na gran maraviglia; e stetti accura. Lu 'nnumani la fimmina si fici li capiddi e jittà' l'acqua; lu gallinacciu cci dissi:

— «Ammàtula t'allisci e fa' cannola, L'omu sarvaggiu ti voli manciari.»

E idda cci arrispunniu:

— «Gallinacciu, gallinacciu, Di li to' pinni nn'hê fari un chiumazzu, Di li to' carni nn'hê fari un vuccuni, Hê essi' mugghieri di lu tò patruni.»

Comu lu figliu di lu Re si misi a tracchettu di lu gallinacciu, vidi, e vidi ca lu gallinacciu si cutulau lu restu di li pinni; e la figlia di lu Re avia addivintatu 'na bella facci, bella quantu Diu la potti criari. Dici: — «Prestu, papà: io mi vogliu maritari, e vogliu a sta picciotta.» Lu patri dissi: — «Vidiemu cui l'havi 'n pussessu sta picciotta; ca criju ca l'havi l'omu sarvaggiu.»

Ha mannatu missaggieri nni l'omu sarvaggiu, e cci ha mannatu a dumannari pi sta picciotta. Arrispunni l'omu sarvaggiu: — «Si cc'è lu piaciri d'idda, idda cu 'na manu, e io cu centu.» Ha chiamatu la picciotta, e cci ha fattu lu discursu. La picciotta si fici apprïari, fincennu ca nun vulia lassari st'omu sarvaggiu; ma 'nta lu sò 'nternu cent'anni cci paria chi niscía di li granfi di st'omu sarvaggiu. Basta, cunchiujeru li ziti; veni poi l'omu sarvaggiu e cci dici a la picciotta: — «Vidi ch'a mia m'ha' a 'mmazzari un jornu prima di spusàriti. Ha' a 'nvitari a tri Capi di Regnu; lu primu a tò patri. Cci ha' a dari ordini a tutti li sirvituri ca a tutti hannu a passari acqua e sali, fora di tò patri.» Accussì ficiru; mannaru 'na gazzetta pi tutti sti tri Rignanti.

Ora jamu ca lu patri di sta picciotta cchiù chi java, cchiù cci criscia la vampa di sta figlia, e di la pena nni era malatu. Comu appi st'avvisu, dissi: — «E comu cci vaju cu lu focu di sta figlia?» E 'un cci vulia jiri. Po' pinsà': — «Ma stu Re s'affenni s' 'un cci vaju, e mi po' mêttri qualchi guerra!» Piglià', e cci iju.

Un jornu prima di spusàrisi, li ziti ammazzaru l'omu sarvaggiu, lu spartieru 'n quattru quarti, e lu misiru 'n quattru cammari, un quartu pi cammara, e lu sangu sparsu pi tutti li cammari e la scala; (cà iddu, lu gallinacciu, cci avia dittu di fari accussì). Ddu sangu e dda carni era tuttu oru e petri priziusi. Comu arrivaru sti tri Rignanti, e vittiru sti scali d'oru, nn'avianu pena di mintìricci li pedi. — «Nenti, — dicia lu Riuzzu, — caminati, ca chistu è nenti.»

La sira si spusàru; la 'nnumani tinniru tavula. Lu Riuzzu detti ordini: — «Sali e acqua a lu tali Re, nenti.» Si misiru a tavula, e la Rigginedda s'assittà' vicinu di sò patri; ma sò patri nun manciava. La figlia cci dicia: — «Riali Maistà, pirchì nun mancia? Lu manciari nun cci piaci?» — «Mai! chi cc'entra; è tantu bellu!» — «'Nca pirchì nun mancia?» — «Nenti, 'un mi sentu tantu bonu.» E lu zitu e la zita cci pruìjanu quarchi brucchittata di carni. Lu Re 'un ni vulia; e rimastichïava comu la crapa (si la putia manciari senza sali?).

Quannu fu ura ca fineru di manciari, si misiru a cuntari stòrii; lu Re, siddiatu e com'era, cci cuntà' tuttu lu fattu di sò figlia. — «E vui, Riali Maistà, — cci dissi la figlia, — si la vidissivu a vostra figlia, l'arricanuscìssivu?» — «Macari Diu, quantu la viju pi l'urtima vota!»

Idda s'arzau, e si iju a mêttri la vesta di quannu si spartiu di sò patri, pi jiri a la morti. — «Va, Riali Maistà, vi la rigurdati a vostra figlia? 'Nca 'un sugnu io vostra figlia? Vui mi facistivu ammazzari pirchì v'avia dittu ca io vi vulia beni quantu lu sali e l'acqua; 'nca ora l'aviti vistu chi veni a diri manciari senza sali e senz'acqua.» Lu patri 'un sappi parrari; sulu chi si jittà' e si l'abbrazzà', e cci addumannò pirdunu.

Iddi arristaru filici e cuntenti, E nuàtri semu ccà senza nenti.


Text viewBook