Folk Tale

Tridicinu

AuthorGiuseppe Pitrè
Book TitleFiabe novelle e racconti popolari siciliani
Publication Date1870
LanguageSicilian
OriginItaly

Una vota, si cunta e s'arriccunta, ca cc'era un patri chi avia tridici figghi, e lu cchiù nicu si chiamava Tridicinu. Stu patri nun avia comu campari sti figghi, e stimpuniava la sò vita jennu a minestra. La matri, pri falli spiricari, cci dicia: — «Cu' veni primu si mancia la minestra cotta.» — Tridicinu turnava sempri lu primu, e la minestra cotta tuccava sempri ad iddu; e perciò li so' frati cci purtavanu òddiu, e circavanu la manera comu livarisillu di 'mmenzu.

Lu Re jetta un bannu pri la citati, ca cu' si fida jiri a pigghiari la cuttunina di lu Patri-Drau, havi un tùmminu di munita d'oru. Li frati di Tridicinu si cci prisentanu e dicinu: — «Maistà, avemu un frati, ca si chiama Tridicinu, ca si fida fari chissu e àutru.» — Dici lu Re: — «Facìtilu viniri mò mò.» Cci portanu a Tridicinu, e chistu dici: — «Maistà, e comu pò essiri, livari la cuttunina a lu Drau? Si mi vidi, mi mancia.» — «Nenti, cci ha' a jiri! dici lu Re: sàcciu si' valenti, e sta valintizza l'ha' a fari.»

Tridicinu si parti, e va a la casa di lu Patri-Drau: iddu era nisciutu, la Mamma-Dràa era 'ntra la cucina. Trasi cotu-cotu, e si metti sutta lu lettu. La sira lu Patri-Drau turnau; mancia e si curca, e curcannusi dici: —

«Sentu un ciàuru di carni munnana; «Unni la viju mi l'agghiuttu sana!».

La Dràa allura rispunni: — «Va' cuitàtivi! Ccà dintra nun cci ha vinutu nisciunu!» — Lu Drau s'accumenza a runfuliari: e Tridicinu tira antìcchia la cuttunina. Lu Drau s'arrisbìgghia: — «Cu' è ddocu?» — E Tridicinu si metti a fari: — Mieu! Mieu! — comu fussi la gatta. La Mamma-dràa dici: — «Chissi! chissi!» e batti li manu; e poi s'addurmisci arrè cu lu Drau. Allura Tridicinu duna un forti tiruni, s'afferra la cuttunina, e scappa. Lu Drau lu senti curriri, lu canusci 'ntra lu scuru e dici: — «Ti canùsciu! Si' Tridicinu, e nun dubbitari!»

Doppu tempu, lu Re fa jittari n'àutru bannu, ca cu' cci pigghia lu cavaddu a lu Drau, e lu porta a iddu, cci duna un tumminu di munita d'oru. Tridicinu si prisintau arreri, e cci dumanna, a lu Re, una scala di sita e un saccu di mustazzoli di meli. Si parti cu sti cosi Tridicinu, e va di notti a la casa di lu Drau: acchiana senza essiri 'ntisu, e scinni a la stadda. Lu cavaddu jiniau vidennulu; ma iddu cci duna 'na mustazzola e cci dici: — «Vidi ch'è duci?! Si tu veni cu mia, lu mè patruni ti duna sempri di chisti.» Poi cci nni duna 'n'àutra e dici: — «Fatti cavarcari; videmu comu cci jamu.» E accussì lu cavarca, lu va pascennu di mustazzoli, e si lu porta a la stadda di lu Re.

Lu Re fici doppu n'àutru bannu, ca dava du' tummina di munita d'oru a cu' cci purtava lu capizzali di lu Drau. Tridicinu cci dici: — «Maistà, e chissu comu pò essiri? Lu capizzali è tuttu chinu di campaneddi, e lu Drau sapiti ca s'arrispigghia macari cu lu ciatu.» — «Nenti nni sacciu, dissi lu Re; eu lu vogghiu a qualunqui costu.» E Tridicinu si parti, e si va a 'nfila sutta lu lettu di lu Drau. A menzannotti stenni la manu adàciu, adàciu.... ma li campaneddi sunaru tutti. — «Cu' è ddocu?» — dici lu Drau. — «Nenti, rispunni la Mamma-dràa, forsi ca è lu ventu chi li fa sunari.» Ma lu Patri-drau, ca stava cu sùspicu, finci ca dormi e stà cu l'aricchi a lu pinneddu. Tridicinu stenni arreri la manu.... bàffiti! lu Drau stenni lu vrazzu e l'afferra. — «'Ncappasti ora! Aspetta, ca t'hê fari chiànciri la prima, la sicunna e la terza.» Doppu chistu ha misu a Tridicinu dintra 'na vutti, e si misi a nutricallu a pàssuli e ficu. Doppu chistu cci dissi: — «Affaccia lu jiditu, Tridicineddu, quantu viju si 'ngrassasti.» — Tridicinu vitti ddà 'na cuda di surci, e affacciau chidda. — «Ah, chi si' siccu! dici lu Drau: e macari fitusu!... Mancia, figghiu, te' pàssuli e ficu, e 'ngrassa prestu!» A capu di li jorna, lu Drau lu chiamau arrè, pr'affacciari lu jiditeddu: e Tridicinu affaccia 'na cuda di fusu. — «Ih, mischinu! ancora siccu si'? Mancia, mancia, e 'ngrassa prestu.»

A capu di lu misi Tridicinu nun appi cchiù chi affacciari, e appi a fari vidiri lu jiditu sò. Lu Drau misi a gridari pr'alligrizza: — «'Ngrassau, 'ngrassau!» La Dràa curri allura, e lu Drau cci dici: — «Súbbitu, Dràa mia, camïati lu furnu tri notti e tri jorna, ca eu vaju a chiamari a li nostri parenti, e di Tridicinu facemu un bellu cummìtu!»

La Dràa camïau lu furnu tri jorna e tri notti: e a lu capu di li tri jorna e tri notti niscíu a Tridicinu di la vutti e cci dissi: — «Veni ccà, Tridicinu, ca avemu a 'nfurnari l'agneddu.» — «Ma Tridicinu si manciau li pinseri d'idda: e comu 'ncugnau a lu furnu cci dissi — «Ih, Mamma-Dràa, chi cosa niura chi cc'è a dd'agnuni di furnu! chi è?» La Dràa si calau tanticchia, e nun vidia nenti. — «Calàtivi ancora, cci dicia Tridicinu, ca la viditi.» Comu idda si cala ancora, Tridicinu l'ammutta pri li pedi e la jetta 'ntra lu furnu, e po' metti tanta di balata. Comu fu cotta, la nesci ben pulita: la sparti a lu cintu, e fa li gammi pezza pezza e li metti a tavula: lu bustu cu li vrazza e la testa li cummina poi 'ntra lu lettu, sutta li linzola, e cci cummina un lazzu a lu varvarottu e n'àutru lazzu darrè lu tuppu.

Arrivau lu Drau cu li cummitati, e trovanu li piatta a tavula. Vannu a lu lettu: — «Mamma-Dràa, vuliti manciari?» Tridicinu tira lu lazzu, e la Mamma-Dràa jìsa la testa. — «Comu siti, stanca? —» E Tridicinu di sutta lu lettu ammucciatu tira l'àutru lazzu, e cci fa calari la testa. Pri cumminazioni, una di li parenti va pri smoviri la robba, e vidi ca la Mamma-dràa era morta e sulu menza. Jetta 'na vuci forti: — «Tradimentu! tradimentu!» e tutti currinu 'ntunnu a lu lettu. 'Ntra sta battaria e cunfusioni Tridicinu scappa di sutta lu lettu e si la fila nni lu Re, purtànnucci lu capizzali e li megghiu cosi boni di lu Drau.

A stu fattu, lu Re cci ha dittu a Tridicinu: — «Senti, Tridicinu, pri cumpiri li to' valintizzi vogghiu purtatu ccà vivu e sanu a lu Patri-drau stissu in pirsuna.» — «E comu, Maistà!» rispunniu Tridicinu: ma súbbitu si arrispigghiau e dissi: — «Ora penso eu!» S'ha fattu fari 'na càscia ben forti, si vistíu di monacu cu 'na varvazza finta longa tanta, e si nni va supra la muntagnola, e 'ncostu la casa di lu Drau. Juntu ddà, metti a gridari, chiamannu a lu Drau, e cci dici: — «Lu canusciti a Tridicinu? Stu sciliratu! ca ammazzau a lu nostru patri guardianu: ma si lu 'ngàgghiu!... Si lu 'ngàgghiu, l'hê chiùdiri dintra sta càscia!» A sti palori lu Drau accosta e dici: — «Eu puru vi vogghiu ajutari, contra stu sciliratu e assassinu, ca nun sapiti lu zoccu m'ha fattu.» E ccà si metti a cuntàricci la storia sua. — «Ma comu facemu, cci dici lu fintu monacu, ca eu a Tridicinu nun lu canùsciu? Vui lu canusciti?» — «Gnursì.» — «E allura, Patri-drau, dicitimi, chi statura havi?» — «Quantu la mia.» — «'Nca mentri è chistu, pruvamu, dici Tridicinu fintu monacu, si vui cci capiti 'ntra sta càscia: e si cci capiti vui, cci capi iddu.» — «Oh bona!» dici lu Drau; e trasíu dintra la càscia. Allura Tridicinu chiudi la càscia e cci dici: — «Taliàti bonu, Patri-drau, si cc'è pirtusa.» — «Nun cci nn'è» — «Aspittati videmu si chiudi bona, e si a carricàrila è gravusa.»

E 'ntra stu mentri Tridicinu chiudi e 'nchiova la càscia, si la carrica, e si metti a curriri pri la citati. Comu lu Drau dici: — «Basta, ora!» Tridicinu si metti cchiù a curriri, e ridennu cci canta pri sfregiu sta canzuna:

«Eu sugnu Tridicinu, Chi ti portu 'ntra lu schinu; Ti nn'hê fattu e ti nn'hê fari, A lu Re t'hê cunsignari.»

Junti nni lu Re, lu Re fici 'ncatinari a lu Drau pri li manu e pri li pedi cu 'na catina di ferru, e accussì cci fici rudiri l'ossa pri tutta la sò misira vita. A Tridicinu poi cci detti quantu cchiù ricchizzi e trisori cci potti dari, e lu vosi sempri a la sò spadda comu omu valenti di la prima cima.

Tridicinu arristau filici e cuntenti, E nuàtri ccà chi nni munnamu li denti.


Text viewBook