Folk Tale

La figghia di Biancuciuri

AuthorGiuseppe Pitrè
Book TitleFiabe novelle e racconti popolari siciliani
Publication Date1870
ATU480,403,450
LanguageSicilian
OriginItaly

'Na vota si cunta e s'arriccunta ca cc'eranu du' soru: una ricca e una povira, ch'avíanu dui figghi fimmini; una l'unu, tuttidui picciutteddi. 'Na jurnata la ricca chiamau a la povira, e si fici ajutari a fari lu pani. Comu sfurnau, pigghia du' cusuzzi minuti e cci nni duna una a sò figghia e una a sò niputi: — «Tini', vajìti a jinchiri 'na quartaredda d'acqua» Mentri chi li picciutteddi eranu a la funtana, veni e veni 'na vecchia. — «A tia, dici, mi la duni ssa cusuzza minuta?» E la figghia di la ricca: — «Oh, dici, veru!» La vecchia si vôta cu la figghia di la povira: — «A tia, mi la duni ssa cusuzza minuta?» — «Tini', pigghiativilla.» La vecchia si la pigghiau bella cuntenti e cci dissi: — «Chi pozzi addivintari cchiù bedda di lu Suli, e quannu ti pettini ti cadissiru di la testa petri domanti, petri priziusi, oru, argentu, e furmentu. — «E a tia (si vôta poi cu la figghia di la ricca), chi pozzi addivintari làdia comu la pesta, cu la facci crafocchi crafocchi, pizzuliata di l'aceddi, e quannu ti pettini chi ti cadissiru di la testa pidocchi, linnini e culorvi tanti.» Basta, li du' picciuteddi turnaru ognuna a la sò casa e si jeru a curcari pi li fatti so'.

Lu 'nnumani la povira va pri pittinari la figghia: — «Oh chi beni di Diu! Oh chi ricchizzi!» E cci vidi cadiri petri domanti, oru, argentu e furmentu. La ricca pettina a sò fgghia: — «Oh chi castíu di Diu! Ah ca sugnu cunsumata cu tutti sti culorvi! E comu fu, e comu abbinni!» e si misi a pilari tutta. Doppu 'na piccaredda di jorna, la povira mannau la picciuttedda nni la ricca pri fàrisi 'mpristari lu cirnigghiu. — «Ma duna accura sai! nun cci l'hai a diri pirchì mi servi, a la zia. Si ti spija, dicci ca eu hê cerniri antìcchia di cìnniri.» 'Nca, idda, la figghia, fici accussì. Ma la zia, ca era 'ntrinsichèra, si metti a spijari, a dumannari chistu e dumannari chiddu, e: «Dimmillu; » e: «A mia mi lu pôi diri,» fina chi la picciuttedda cci lu dissi: — «Ora chi voli, zia? avemu a spàrtiri lu furmentu di l'oru e li petri domanti.» — «E dunni vi vennu sti ricchizzi?» — «Accussì e accussì.» — «Ah va beni (dissi 'ntra d'idda la ricca), pri chissu mè figghia addivintau brutta e fa pidocchi e culorvi, e chista, bedda, e fa tisori: nun dubbitari, ca ti l'hê fari chianciri a tia e a ssa vecchia strja chi cci curpa!»

Passau tempu, e la soru póvira (ma ora avia un massenti di ricchizzi) chiamò a sò figghiu, (ca nn'avia unu nicareddu), e cci dici: — «Te' tutti sti domanti e petri priziusi, va' a 'bbannìali sutta lu palazzu di lu Re, e cci li vinni, ca nni sarvamu li dinari.» Lu picciutteddu, mittemu ca si chiamava Jachinu, ha fattu zoccu cci dissi la matri. Lu Re si lu fici acchianari susu: — «A tia, dici, e dunni ti vennu tutti sti tisori ca mancu li pussedu eu?» — «Maistà, dici, accussì e accussì va lu fattu.» — «E beni, dici lu Re, eu vogghiu annunca canusciri a tò soru, ca siddu è veru zoccu mi cunti, eu mi la spusu e la fazzu Riggina.» Lu 'nnumani 'mpaja cavalli e carrozzi: — «Avanti, a la casa di la figghia di Biancuciuri.» Comu arrivau: — «Oh chi giuvina bedda cchiù di lu Suli! Oh chi ricchizzi chi cci cadinu di la trizza! Olà, chista sia mè mugghieri! nenti 'mporta ca nascíu a bàscia furtuna, e puvuredda; lu Re fa la Riggina!» Cci ha datu l'aneddu e dici: — «Facitila vèstiri di Rigginedda, cusìti vesti e mantigghi a battagghiuni, e mannatimilla a lu palazzu, subbitu chi vi mannu la 'mmasciata.» Jetta 'na manata tanta di dubbuluna a la genti di 'nta la via e si nni torna a palazzu. Cunsidirati la matri di Catarina (mittemu ca la picciotta si chiamava Catarina) com'era cuntenti! «Haju 'na figghia cunsulata!» jia dicennu tutta allegra. Ma sò soru aggruppava fila, e si facía li vudedda pizzi pizzi, e pinsava comu putissi sfuàri contra sò niputi.

'Nta stu mentri chi lu Re mannau la 'mmasciata, chi si va a cummina? Ca avia murutu la matri di Catarina, e perciò la zia l'appi a 'ccumpagnari. Ma chi fa, la birbanti! si porta puru a sò figghia, e a Jachinu, ca 'un ni putía fari di lu menu. Supra mari, cci leva l'aneddu a Catarina, e tùppiti la jetta 'n funnu. Jachinu vitti tutti cosi; ma scantànnusi 'nfazzi ch'anniava puru a iddu, si fincíu ca durmia. Idda cci metti l'aneddu a sò figghia, e la porta a lu Re. «Oh com'è canciata! e comu fu?» — «Chi voli, Maistà (dici la matri ) l'aria di lu mari fu; ora, a pocu tempu s'arrisetta.»

Jamu a Catarina. Comu affunnau sutt'acqua, si la pigghia la Sirena di lu mari e si la porta a li so' càmmari sutta. — «Vidi quantu ricchizzi chi haju! cci dici a Catarina. Chisti su' tutti a tò disposizioni. Quannu 'un cc'è nuddu, niscemu all'aria e ti diverti fora; quannu vennu pirsuni, allarga l'acqua e nni sammuzzamu».

Jamu ora a Jachinu, ca l'avìanu fattu guardianu di l'ochi a la praja di lu mari. Mischineddu, chiancía sempri pri sò soru Catarina, e nun avia paci nè notti nè jornu. Lu scontranu li fati: — «Zittu, Jachinu, ca ora ti 'nsignamu unn'è tò soru, e tu la pôi vidiri e cci pô' parrari ogni jornu. Vidi ca l'havi la Sirena di lu mari: comu tu junci a la praja, metti a cantari accussì:

Ah Sirena di lu mari,

Bellu pisci mi fa' fari,

Com'àncilu canti, e l'aceddi addurmisci,

Mannami a mè soru ca m'abbidisci!

e vidi ca tò soru veni.» Jachinu accussì fici: junci a mari e canta la canzunedda di li fati. Catarina lu 'ntisi allura. — «O matri Sirena, mi cci manna?» La Sirena, la scatinau di la sò catina di setti magghi e la fici nèsciri: — «Parra cu tò frati, e po' torna, ca t'aspettu.» Accussì fici: — «Oh fratuzzu meu!» — «Oh suruzza mia!» S'abbrazzaru e vasàru, e stettiru 'nzèmmula un pezzu. Idda si scutulau li capiddi e cci cascau tant'oru e tanti petri domanti e argentu e furmentu, e l'ochi si ficiru li vozzi tanti. Mentri chi turnavanu a lu palazzu jianu cantannu tutti:

«Cò, Cò, di mari vinemu,

Di petri domanti sàzii semu

Di la figghia di Biancuciuri,

Ch'è cchiù bella di lu Suli.

Cò, Cò, Cò.»

L'aggenti li taliavanu comu tanti locchi: — «Senti, senti chi cantanu!» e ogni jornu facianu sempri la stissa canzuna. Lu Re arristava cuntintuni ca vidia l'ochi sàzii e belli grassi: ma 'nfini vinni a sintiri di l'aggenti zoccu cantavanu l'ochi a lu ritornu. — «Comu! Comu! dici; quantu sentu! Ddocu machina cc'è!» E chiama a Jachinu. — «A tia, l'ochi chi cosa vannu di corpu?» — «Maistà, accussì ed accussì.» — «Ah, dici, chista mè mugghieri è! Jachinu, senti ch'ha' fari, 'na vota ch'è 'ncatinata e nun si nni pô vèniri, dumànnacci chi cci voli pri scatinalla. Dicci chi idda a la Sirena si la pigghia cu li boni, e si lu fa diri.»

Jachinu lu 'nnumani va a mari a lu solitu; chiama a sò soru, e cci dici tuttu quantu. — «Va beni:» dici idda; va nni la Sirena, e si metti a pittinalla, a fàricci carizzi e a dìricci duci paroli. Discurri di ccà, discurri di ddà, a la fini cci dici: — «O matri Sirena, e si havi mali vossia, ca mi voli tantu beni, com'hê fari eu? Certu ca li pisci mi mancianu: chi cci vurria pri nèsciri eu di ccà?» — «Ih, figghia! setti grossi mazzi di ferru cci vonnu chi battinu tutti 'nta un bottu, fatti di setti mastri tutti setti frati e tutti 'nta un jornu, e allura si rumpinu tutti li setti magghi di la catina tua.» Catarina cci cuntau tutti cosi a sò frati. Lu Re, ca la testa l'avia ddà, comu lu vitti cci dissi: — «Jachineddu, chi facisti?» — «Maistà cci voli chistu e chistu, e s'havi a fari accussì e accussì.» Subbitu fattu! Hannu priparatu ogni cosa. Jachinu chiama a sò soru; li setti frati mastri battinu li setti mazzi, e la catina si rumpi. Lu Re s'ha misu 'n gruppa a Catarina, e vola pri lu palazzu, mentri chi la Sirena, ca 'ntisi lu scrùsciu di la rumputa, affaccia e si pila tutta. — «Ah comu la persi! Ah comu la persi!»

Jamu a lu Re. Ammazza a chidda lària chi avia avutu pri mugghieri, e la fa salari 'nta un varrili a usu di tunnina, mittennu a lu funnu la testa e li manu cu l'aneddu. Dipò' cci manna stu varrili a la sòggira. — «Tinì', vi manna sta tunnina vostru jènniru.» A stu puntu cc'era la gatta e cci facía! — «Meu! meu! dammìnni antìcchia, ca ti lu dicu eu! — Meu! meu! dammìnni antìcchia ca ti lu dicu eu! — Meu! meu! dammìnni antìcchia ca ti lu dicu eu!» — « Ma chi vôi, idda cci dici; no, no, ca mè jènniru a mia la mannau.» E si metti a manciari a manciari, jornu pri jornu: e ogni vota la gatta cci ripricava: — «Meu, meu, dammìnni antìcchia, ca ti lu dicu eu!» Quannu junci a lu funnu: — «Ah, tradimentu! a mè figghia m'haju manciatu! Oh figghia! Oh figghia!» — «Eu ti lu vulia diri, arrispunni la gatta, ma tu pirchì 'un mi nni dasti? Ora chiànciti la pinitenza!» Jachineddu fu fattu Ginirali: lu Re e la Riggina si guderu filici e cuntenti, e nui ccà senza nenti.

Borgetto.


Text viewBook