Folk Tale

Tumulye tumulye talanona

AuthorTisa Kabwela
LanguageBemba
OriginZambia

Pali akantu kaikele ngeefyo

Kwaliko umushi umo umwaikele abakashana. Awe pabakashana palipo umukashana umo uwalekana abaume. Ishina lyakwe ali ni Bwalya. Awe mukwai aletifye umwaume uwaisa mukumulansha akaana saana.

Mukwikala mukwikala, kwafuma ne ciwa cafika kumbali yamushi canina na paculu, caipukumuna ‘puku puku’ awe mwafuma nakalumendo akasuma saana, kaingila na mumushi. Kaipusha akati “mukwai ndeipushako abenganangako ku mfumu?” Mukwai efyo bamulangile naku mfumu. Awe cilya amonafye uko imfumu ilefuma mung’anda mukwai apona na panshi namasuti yakwe alapilibukafye panshi.

Imfumu epakumweba ati “wemulumendo shi ima panshi sosa ico wendele? Awe mukwai nimukanwa nkokwele, ayasuka nokutila “kwena ndefwaya umwanakashi wakuupa.” Efyo baitile no mukashana awe nao asuminafye bwangu bwangu.

Uyu umulumendo no mukashi wakwe baikelefye inshiku shibili, ubwacitatu umulumendo alanda ati “ndefwaya ukuya nomba mbwekelemo ku mwesu.” Elyo bana fyala bamwipusha abati “bushe mwalabasenda abakashi benu?” Nao ati “emukwai nalabasenda.”

Nomba mukwai umukashana alikwete kandume yakwe nako akati “ndekonka.” Efyo bakakenye abati “uleshala.” Awe batola nabulendo ukuya ukwaleikala umulumendo nako kandume yamukashana kaile kalekupawilafye, kakonkele lutonuma. Efyo bafikile, nako kafika.

Nomba uyu mulumendo ico ali iciwa aleipaya saana inama na bantu. Aletifye nga afika pang’anda nishi naipaya inama ninshi ali mumutundu wa ciwa elyo catila ati, “tatufubula mikongolo yanama, tufubula imikongolo yabantu.” Mukwai nga calinda ifyo nishi nacipaya inama nikatinakatina.

Bushiku bumo, kandume yamukashana akati, “mulamu mailo uluceelo nkakonka mumpanga.” Mulamu wakwe akana ati “mulamu kutali saana ukonja, teeti mwende.” Bwaca akaceelo umulumendo aima. Kamulamu kakwe kakonka panuma. Cilya alolesha kunuma, kafisama, alolesha kunuma, kafisama. Awe cilya bafikafye mumpanga kamonafye uko mulamu wakwe anina pa culu aipukumuna asanguka mu ciwa ninshi kamulumu kakwe kalemona.

Efyo kabwelelemo ku ng’anda kalaeba nkashi yakwe ifyo kacimona, leelo nkashi shakwe akana saana, akoma nokukoma. Efyo kamwebele akati, “ine mune nkabwelelamo kumwesu bakashele bakulya weka.” Efyo katampile nokubasa akaoma. Mulamu wakwe aipusha ati, “iwe cinshi ico?” Nako akati “awe mulamu ala kaoma ndebasa. Ndefwayafye ndeangashapo pantu icitendwe cacilamo.” Elyo kabili akati “mulamu mukampeleko nomukupo nkabambile akaoma kandi.”

Inshita shimo iciwa caleita ifinankwe fyaisa ubushiku ninshi Bwalya talele alelola, fyaamba no kulanda afiti, “tumulye tumulye talanona, tumulye tumulye talanona.” Awe palyapene fyabwelelamo nokubwelelamo.

Palya Bwalya aleele aumfwa umwenso wamwikata saana. Kandume yakwe kaingila namukaoma kamwingisha nao ninshi ebushiku fyapangile ukumulya Bwalya. Awe kandume kakwa Bwalya kauma napa kaoma mboo… akaoma kaima mumulu kaikala na kucimuti. Fileisafye fyasanga mung’anda mulifye tondolo. Awe mukwai fyashinguluka palubansa, nakalya. Elyo icilume cakwa Bwalya camona akaoma kumuti. Ukuti fisamune, kandume Bwalya kaumapo pa kaoma mboo… akaoma kaima na mumulu. Kandume Bwalya kabula no lwimbo akati;

“Bukwee kaoma kalawama bilibili kaoma kalawama.”

Bwalya na ndume yakwe babwekelamo na kumushi kumwabo awe balondolwela nabafyashi babo ifyo cali. Ndume yakwe atinokuti wamona Bwalya, nakupususha.

Pali kashimi kapela.

Eico bamunyinane nga twaupwa twilakanya abaice besu ukukonka ukobatusende kubalume besu.


Text view